In dit artikel neem ik het penvissen stap voor stap met je door. Van materiaal tot methodes. Dit artikel is geen sfeerverhaal. Ik wil juist de technische kant van het penvissen wat verder uitleggen of toelichten.

In dit deel: Materiaal.
< Vorig hoofdstuk; aas en Voer

Door Pieter Stam

Hengel
Penhengels
Voor het pennen zijn speciale penhengels ontworpen. Dit zijn lange soepele hengels. Meestal zijn ze uitgevoerd met een groot aantal geleideogen (meer dan 10) en met een doorlopend (kurken) handvat en een verkasoogje.
Penhengels zijn niet gemaakt om verre worpen mee te maken. Eerder om een pennetje rustig onder de kant te kunnen laten zakken. Door hun soepele actie kunnen ze de eerste run van een net gehaakte karper prima opvangen.
Het grote aantal ogen op de penhengel laat de lijn zo dicht mogelijk langs de hengel lopen, waardoor de actie van de hengel tijdens het drillen maximaal wordt benut.
Penhengels worden normaal gesproken geleverd in lengtes van 3.60 tot 4.20 meter. Het ligt helemaal aan de visser en de omstandigheden waar je voorkeur naar uitgaat.
Kun je nou eenmaal niet zo goed overweg met een lange hengel, kies dan een korte.
Vis je altijd in de wildernis met veel overhangende takken dan kan 3.60 meter al aan de lange kant zijn.
Vis je op stekken met veel waterplanten voor de oever dan is 4.20 meter een uitkomst.
De meest gebruikte lengte is 3.90 meter. Dit is een hengel die eigenlijk in alle omstandigheden prima voldoet.

Op de penhengel staat een testcurve aangegeven. Dit is ongeveer het gewicht dat nodig is om de hengel 90 graden krom te trekken als het handvat horizontaal ligt (hangt). De meeste testcurves van penhengels zijn 1 tot 1¾ (=1.75) lbs. 1 lb is 454 gram, bijna een halve kilogram. Een hengel van 1 lb is een hele lichte penhengel. Voor de visserij bij obstakels en waterplanten is deze zeker aan de lichte kant. Een hengel van 1¾ lbs is in dit soort gevallen veel geschikter. Op een open polderwatertje is een 1 lb hengel veel leuker dan de vrij zware 1¾ lbs hengel. Veel verschillende penhengels mag dan wel leuk zijn, voor de portemonnee is het minder leuk. Niet iedereen kan of wil het opbrengen om meerdere penhengels aan te schaffen.
Als ik één penhengel uit zou mogen kiezen zou ik een 3.90 meter, 1½ (=1.5) lbs hengel aanschaffen. Hiermee kun je in eigenlijk elke situatie prima uit de voeten.

Om even terug te komen op de prijs van penhengels. Voor een degelijke fabrieks-penhengel moet toch al snel € 100,- of meer worden neergeteld. Hiervoor hebben we dan wel een hengel die vele jaren mee gaat en waar we leuk mee kunnen vissen.
Exclusieve handgemaakte penhengels zijn mooi, uniek, en kunnen helemaal naar wens worden afgebouwd. Daar hangt echter wel een prijskaartje aan…

Afstandhengels
Voor het pennen kunnen eventueel hengels voor de statische visserij gebruikt worden. Ik noem ze hier even afstandhengels. Kies dan een hengel met een testcurve van maximaal 2 tot 2,5 lbs. Liefst 2 lbs, want die bestaan ook. Met deze hengel kan prima pen-ervaring worden opgedaan. Er kleven wel wat nadeeltjes aan het gebruik van een afstandhengel. Zoals eerder genoemd komt vaak de eerste run van vlak onder het kantje. Een penhengel trekt dan mooi krom, een zwaardere hengel zoals een afstandhengel zal daar wat moeite mee hebben. Stel de slip daarom niet al te zwaar af. Wat je met de hengel niet kan opvangen, compenseer je op die manier met de slip. Verder is natuurlijk de sport op een penhengel mooier. Voor ‘beginners’ is een afstandhengel zeker een te overwegen optie. Goedkope afstandhengels zijn er namelijk al voor € 30,-. En als penvissen dan toch niet zo bevalt (wat ik me niet voor kan stellen)… kun je maar beter € 30,- hebben uitgegeven dan het viervoudige daarvan.

Molen
Onder onze hengel hebben we een goede molen nodig. En het liefst een zonder allerlei poespas. Een baitrunner is niet nodig. Sterker nog, hij zit alleen maar in de weg en is dus lastig. Het belangrijkste onderdeel van de molen is de slip. Deze moet onder alle omstandigheden soepel werken. En ook soepel op gang komen. Verder maakt het weinig uit welke molen gebruikt wordt. Zelf gebruik ik een molen met een slip achterop. Dit heeft mijn voorkeur omdat ik de slip zo gemakkelijker te bereiken vind dan bij een molen met de slip voorop. Zeker in noodsituaties. De molen mag ook niet te groot en te zwaar zijn. Anders verstoort hij het evenwicht met de lichte penhengel.
Shimano gebruikt getallen om de grootte van een molen aan te geven. Voor het penvissen zijn de 2500, 3000 en 4000 series qua afmetingen het meest geschikt. Of molens van een ander merk maar met vergelijkbare afmetingen. Wat ook belangrijk is, is een of meer reservespoelen. Soms zijn deze bijgeleverd met de molen, soms kunnen ze achteraf bijbesteld worden. Op deze verschillende spoelen kunnen we lijn van verschillende diameters opspoelen. Zo kunnen we elke situatie de baas.
Zelf heb ik 3 spoelen in gebruik met verschillende diameters:
– 18/100 voor de wintervisserij (met de match-hengel).
– 22/100 voor de penvisserij en de visserij met drijvend aas op open
water.
– 25/100 voor de penvisserij op water met waterplanten en obstakels.

Lijn
Er bestaan binnen de hengelsport 2 verschillende soorten lijnen. Monofilament (normaal nylon) en gevlochten lijn. Hieronder zal ik proberen wat voordelen en nadelen van gevlochten, en mono lijnen onder elkaar zetten.

Voordelen gevlochten lijnen ten opzichte van normale mono-lijnen:
– Snijdt gemakkelijker door planten dan mono.
– Bij een kleine diameter toch een enorme trekkracht.

Nadelen gevlochten lijnen ten opzichte van normale mono-lijnen:
– Grotere kans op beschadiging van vissen, vooral bij de vinnen.
– Hierdoor is een mono voorslag of lange onderlijn noodzakelijk.
Dit is lastig en zorgt bovendien voor extra knopen (en dus verzwakkingen) in de lijn.
– Geen rek. Tijdens de afstandvisserij is dit een groot voordeel, met het pennen eerder een nadeel. Omdat de dril meestal vlakbij de visser plaatsvindt is een klein beetje rek op de lijn helemaal niet verkeerd. Sterker nog de rek kan een prima een snelle run opvangen. De hengel krijgt op deze manier niet in één keer alle kracht van de vis te verduren.
– Gevlochten lijn gaat snel drijven. Dit kan een onder water een lus veroorzaken waardoor het aas er heel ‘ongelukkig’ bij ligt.

Als we dit lijstje snel doorlopen is de keuze voor mij gemakkelijk. Ik vis daarom ook altijd met een mono lijn. Ik kies een lijn met een hoge trekkracht in verhouding tot de diameter. Goede lijnen zijn Gamakatsu Super G-Line en Shimano Antares Silk Shock. Maar ongetwijfeld zijn er andere lijnen die prima voldoen.

Pennen
Voor het penvissen kunnen twee soorten pennen worden gebruikt. Vaste pennen die aan de boven- en aan de onderkant aan de lijn worden vast gemaakt. En ‘engelse’, (meestal schuivende) pennen die alleen aan de onderkant aan de lijn worden vastgemaakt.

Vaste pennen
Vaste pennen kunnen prima gebruikt worden om te penvissen. Ik heb hiervoor vaak gebruik gemaakt van witvisdobbertjes met een draagvermogen van 0,3 tot 0,7 gram. Vooral als het heel erg licht moet zijn vaste pennetjes erg makkelijk. Ze staan vaak wat stabieler in het water dan een pen die op de engelse montage is bevestigd.
Let bij het kopen van vaste pennetjes op de onderantenne. Deze moet het liefst van carbon (of andere buigzame kunststof) zijn. Er bestaan ook pennen met een metalen antenne maar deze willen nog wel eens verbuigen. Zeker als de pen tijdens een dril blijft hangen achter planten of een obstakel.
De meest stabiele pennen zijn in de meeste omstandigheden pennen met het drijflichaam bovenaan in de pen geplaatst.
Waar je je wel van bewust moet zijn is dat het lastig is om de lijn onder water te krijgen bij het gebruik van een vaste pen. Vooral bij een windje is dit lastig, zéker als er iets verder uit de kant wordt gevist.

Samengevat:
Voordelen:
– Ook met pennetjes met erg lage draagvermogens is het prima vissen.
– De lijn van hengeltop tot pen is gemakkelijk drijvend te houden. Soms is dit een enorm voordeel, bijvoorbeeld tijdens het vissen in het kroos of in het drijfafval (blaadjes, bloesem, enz.). De lijn ligt dan als het ware óp het vuil en niet erin of eronder.

Nadelen:
– Kwetsbaarheid vooral bij waterplanten en obstakels.
– De lijn is lastig zinkend te krijgen wanneer dit wél moet.

Engelse montage
Bij de Engelse montage wordt de pen alleen aan de onderkant bevestigd. De pen kan vrij schuiven over de lijn en wordt aan de bovenkant tegengehouden door een stuitje of stoppertje. Deze zijn kant en klaar te koop in de hengelsportzaak, maar je kunt ze ook zelf maken.

Knip hiervoor een klein stukje, ongeveer een halve centimeter, siliconen slang (silicon tube, diameter 1 mm) af. Schuif het een klein stukje op de lijn. Steek er een cocktailprikker doorheen en knip de cocktailprikker op maat. Schuif het stoppertje naar boven en knip voor de zekerheid het stukje lijn af boven het punt waar je net de cocktailprikker op maat hebt geknipt. Soms is namelijk de lijn daar licht beschadigd en je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen. Schuif na het stoppertje de pen op de lijn en bevestig de haak.
Het vissen met een pen die met de engelse montage is bevestigd heeft verschillende voordelen ten opzichte van een vaste pen, maar ook enkele nadelen.

Voordelen:
– De lijn is gemakkelijker onder water te trekken bij wind of het vissen op grote afstand.
– De pen is beter bestand tegen stevige drils tussen de planten. Hij blijft namelijk minder snel ergens achter hangen omdat de pen erg veel bewegingsvrijheid heeft.
– De lijn loopt tijdens het drillen in een directe lijn naar de vis toe, en niet –zoals bij een vaste pen– ook nog om het drijflichaam van de pen heen.
– Bij het vissen op grote diepte is een schuivende pen een must omdat het inwerpen met een vaste pen op dieptes van meer dan 2 meter bijna onmogelijk is. Althans: op een normale manier…

Nadelen:
– Soms is het juist onhandig dat de lijn tussen de hengeltop en de pen zinkt. Het is bijna niet te doen om de lijn drijvend te houden met engelse pennen waardoor de lijn soms drijfvuil meepakt, vooral bij het binnendraaien.
– Bij erg lage draaggewichten willen de penentjes nog wel eens instabiel zijn, of ze zijn slecht uit te loden. Zelf gebruik ik engelse pennen pas vanaf 0,7 gram en liefst bij 1 gram of meer.

Wat in ieder geval voor élke pen geldt is dat hij goed moet uit te loden zijn. En hij moet goed zichtbaar zijn. Een puntje van fluo-rood is in bijna alle gevallen de beste oplossing. Fluo-geel is vooral in de schemer erg handig. Bij vol maanlicht (of straatlantaarnlicht) is soms niet eens een breekstaafje nodig. Er bestaan ook zwarte pennen voor het vissen bij tegenlicht. Ik zie het voordeel van het zwart niet. Elke willekeurige kleur verandert bij tegenlicht in pikzwart. Bovendien is deze zwarte pen in alle andere situaties bijna onbruikbaar. Er zijn verschillende modellen te koop van zowel vaste als engelse pennen.

Ik heb met lang niet alle modellen gevist maar onthoudt de volgende regel: ‘Hoe hoger het drijflichaam op de pen geplaatst is, hoe stabieler de pen is!’. Ook is er een groot verschil in drijfvermogens van pennen. In mijn penvisserij op stilstaand water ben ik nog geen enkele situatie tegengekomen waar ik een zwaardere pen nodig had dan 2 gram. In mijn koffer heb ik zowel vaste als engelse pennen van 0,5 tot 2 gram. En eentje van 3, voor het geval ik ooit een extreme situatie tegen zou mogen komen.

> Volgend hoofdstuk over loodzetting en haken