De barbeel, een sportvis of een belevenis? De barbeel is een typische riviervis die wordt aangetroffen in de middenloop van de rivier, in zuurstofrijk, matig tot snelstromend water met een schone bodem van zand, grind en keien. Volwassen barbelen houden zich vaak in de diepere, langzaam stromende delen op. Foerageren gebeurt vooral op de ondiepe, snelstromende grindbanken. Het voedsel bestaat uit insectenlarven, wormen, kreeftachtigen, weekdieren en soms kleine vis of visbroed, en plantendelen..

Door Frans Vogels

Kenmerken en weetjes
Het lichaam van de barbeel is slank en gestroomlijnd. De kop is afgeplat, met een lang uitgetrokken snuit. De barbeel heeft een onderstandige bek met een paar baarddraden aan de mondhoek en een tweede paar (kortere) aan de bovenlip. De bek is uitstulpbaar. De kleur van volwassen barbelen varieert van bruin-groen tot grijs op de rug en goud-groen tot zilvergrijs op de flanken. De buikzijde is vuilwit tot witgeel van kleur. Juveniele barbelen zijn egaal zilvergrijs en hebben donkere vlekken op de flanken. De barbeel wordt maximaal 100 cm lang. Het verspreidingsgebied van de barbeel omvat West-, Centraal-, en delen van Oost-Europa.
In delen van Engeland is de barbeel uitgezet. In Nederland wordt de barbeel vooral aangetroffen in de grote rivieren en de beken en riviertjes van Limburg.
De barbeel paait in het voorjaar bij een watertemperatuur van ongeveer 13 tot 18°C. Het paaien gebeurt in ondiep water, meestal minder dan een meter diepte, op grindbanken met een flinke stroming (ongeveer 0,5 m/s). De eieren komen na 1 tot 2 weken uit, waarna de larven zich laten afzakken naar langzaam stromend water. Vanaf 3 cm lengte wordt steeds sneller stromend water opgezocht, en juvenielen vanaf 6 cm worden alleen in ondiep, snelstromend water aangetroffen.
Mannetjes worden geslachtsrijp vanaf 15 cm (ca 2 tot 4 jaar), rouwtjes bij een lengte van 20 tot 35 cm (ca 3 tot 8 jaar).

Als sportvis staat de barbeel in hoog aanzien vanwege zijn grootte, kracht en sluwheid. In Nederland werd vooral in de Limburgse beken en riviertjes op barbeel gevist. De laatste jaren worden echter vooral op de grote rivieren veel en grote barbelen gevangen.

De barbeel wordt voornamelijk met de feederhengel of speciale barbeelhengel bevist. Als aas zijn kaas, wormen, maden, luncheonmeat en maïs te gebruiken. De barbeel wordt niet beroepsmatig bevist. Al worden de barbelen die in de netten zitten en die door electroschokken boven komen, niet teruggegooid maar mee genomen door de beroepsmatigen. Het vlees van de barbeel wordt vrijwel nergens gegeten. Barbeelkuit wordt beschouwd als giftig.

Mijn kennismaking
Deze korte introductie komt uit het het kennisdocument van de NVVS. De laatste regels komen wel van mij.

Ik kwam in augustus 2006 bewust met de barbeel in aanraking. Daarvoor heb ik er eens 13 gevangen met een wedstrijdje op de IJssel één jaar ervoor. Deze barbelen hadden een lengte van 15-20 cm. Één daarvan was 32 cm. Ik viste met een feeder, en het viel me al meteen op dat barbeel goed vocht. Vooral de 32tiger vocht voor zijn leven. Elke steen werd opgezocht, en daar probeerde hij zich steeds achter te verschuilen. Ik was toen behoorlijk onder de indruk. Waarschijnlijk heeft daar het virusje zich in mij genesteld.

Een paar maanden later viste ik met twee andere in een kribvak op de Waal. Ons doel was winde en brasem. Op de kop van de krib stond iemand te vissen. Een tijdje later hoorde we hem vloeken en roepen: “Dat was een barbeel, een grote barbeel”. De barbeel was door zijn lijn gegaan. We sloegen er verder geen acht op en visten verder.
Dan krijg ik het augustus nummer van hét Visblad in mijn handen. Daarin staat een artikel over de barbeel, ik ben meteen onder de indruk van de foto’s. Die worden echt groot!!
En het blijkt dat de auteur vlak bij mijn camping heeft gezeten aan de Waal. Het witvissen op die plaats viel ontzettend tegen. Ondanks dat ik al meerdere keren op de kop van de krib gevist had, had ik nog nooit een barbeel gevangen. Zelfs niet gehaakt!
Dus toog ik dat weekend met mijn witvismateriaal naar de kop van de krib. Één feeder, wat onderlijnen, een stukje kaas, vier korven en mijn schepnet waren op dat mijn bezit.

Daar zat ik dan, voor het eerst sinds mijn 12e levensjaar zonder voer aan de waterkant. Sinds mijn achtste jaar vis ik al, voornamelijk op witvis. Vanaf mijn 16e als fanatiek wedstrijdvisser. Tussen mijn 20e en 25e jaar beleef ik diverse hoogtepunten op wedstrijdgebied. Vele wedstrijden sluit ik winnend af, ook daar waar de op dat moment heersende top meedoet. Mijn nuchterheid is dan al goed ontwikkeld. Ik weet ook wel dat een goede visplaats veel doet in een wedstrijd. Ik tref vaak een kopplaats en buit die ook uit. Maar ook tussenin het parcours sta ik mijn mannetje. Ik benut de wedstrijdduur ook altijd optimaal, weet donders goed dat de man achter de hengel de vis vangt en niet de hengel zelf.
Vijf jaar lang steek ik al mijn tijd in die tak van visserij. Ik weet dan hoe dat wereldje op dat moment in elkaar steekt, en stop ermee omdat ik me daarin niet kan vinden. Ik vis wel verder, doe nog wel wat wedstrijden op clubniveau mee in mijn omgeving, maar het fanatieke is er dan af.

Dan lees ik dus het bewuste artikel over de barbeel. Dat wil ik wel eens meemaken dat een vis slecht op één klein stukje kaas afkomt. Amper 30 minuten later wist ik dat het kon. Zulke aanbeten kende ik niet…zelfs niet in de paaitijd op de IJsselmeer, als we de zware dikke brasems belaagden.

Ik heb dat weekend twee barbelen even mogen zien. Mijn rol onderlijnen van 16/00 was op twee na leeg, 14/00 en 12/00 was helemaal onbegonnen werk. Dikker dan 16/00 had ik niet in mijn bezit. Dat was voor mij al kabeltouw… Gelukkig was er een campinggast met 20/00 in zijn kist. Maar ook daardoor zwommen ze doorheen alsof het niets was. Dolenthousiast was ik na dat weekend. Ongelofelijke klappen op de top van mijn hengel gezien, soms een enkele mooie drillen gehad, geen vis in mijn handen gehad, en toch helemaal verkocht.
Ik viste op dat moment ruim 38 jaar, en hier was ik al die tijd naar op zoek geweest. Snoeken kon me niet bekoren, was ook maar beperkt mogelijk in het jaar. Karperen duurde te lang voor je een aanbeet kreeg. Maar dit……dit was onbeschrijfelijk. Ik zat dat weekend aan de Waal, de aanbeten volgden soms zo snel achter elkaar, dat het leek alsof je op voorn zat te vissen. De klappen op de top….niet normaal en de drillen… Één ding was zeker, mijn huidige materiaal was niet geschikt….en ik was definitief besmet met het barbeelvirus.
Ook werd ik al snel benaderd door Willem Stolk, met de vraag om over deze vissoort artikelen te schrijven voor Witvistotaal.

Barbeelvirus
Sinds augustus 2006 heb ik nog één maal gevist op witvis. In de haven van huizen op een koude winterdag. Sinds half 2006 heb ik me volledig gestort op barbeel. Ik zat wat dat betreft ook in het paradijs. Elke week, drie dagen lang, op slechts 30 meter lopen had ik diverse kribben tot mijn beschikking. Ik heb qua visvangst een grandioos jaar beleeft. In amper 6 maanden ving ik meer dan 250 barbelen. De ene nog mooier en groter dan de andere.
Vijf barbelen reiken boven de 80 cm uit. In het begin belaagde ik de barbelen met mijn heavy feeder hengels. De Bert van Gerven 4,50 voldoet goed. In combinatie met mijn Shimano 6000 baitrunner heb ik veel barbeelplezier.

Later in 2007 als ik me meer verdiept heb in het barbeelmateriaal, wat voornamelijk uit Engeland komt, valt mijn oog op een barbeelhengel van Shimano. De barbel classic. In het begin heb ik grote moeite om de 3,66 meter lange hengel onder controle te krijgen. Als ik dan overstap op de quivertoppen gaat er een nieuwe barbeelwereld open voor me. Op dat moment is het barbeelvissen helemaal compleet voor mij. Wat overigens niet wil zeggen dat je met andere (barbeel)hengels geen ultieme belevenis kunt meemaken. Momenteel wordt ons landje meer en meer ontdekt door de groothandelaren op barbeelgebied, en niet alleen door hen, ook door de sportvisser.
Ik kan hier wel 30 pagina’s volschrijven over hoe mooi het wel niet is, de beleving van een barbeeldril, hoe fantastisch de klappen op je top zijn bij een aanbeet. Feit is dat je het gewoon moet meemaken. Dan pas kun je ook begrijpen wat ik bedoel, en lees je de verhalen over barbeel nog anders. En ik weet donders goed dat de Waal, IJssel en zeker de Grensmaas niet voor iedereen makkelijk bereikbaar zijn. En toch ben ik ervan overtuigd, als je je huiswerk goed doet, je niet voor niets naar één van die rivieren rijd, om een mooie onvergetelijke barbeeldag te beleven.

Hier op het forum van Visserslatijn Nederland in de rubriek barbeelvissen vindt je genoeg informatie. In principe is de Waal nog het makkelijkst te bevissen. Daar weet je zeker dat op elke kop van de krib barbeel te verwachten is. Het vissen tegen de stroomnaad gebeurd daar automatisch. En dat zijn toch de barbeelzones. Pas je daar het fenomeen barbeelhoppen toe (kribhoppen) dan kan het niet mis gaan.

Materialen
Voor de Waal volstaat een redelijke heavy feeder, liefst met een lengte van 4,50 meter. Voor alle andere stromende wateren kun je met een gewone feeder ook goed uit de weg. Onderlijnen van 22/00 tot 25/00 voldoen goed. Een stevige grote haak, met of zonder oog. Denk dan aan de gangbare karperhaken in de maat 6-10. In principe is deze vissoort goed te bestrijden met zowel de feedersystemen, als ook de karpersystemen. Ikzelf gebruik het liefst onderlijnen van 70- 100 cm, i.c.m. het hairsysteem. Maar ook een onderlijn van amper 20 cm kan volstaan. Ik hou van veel beweging in mijn montage, terwijl statisch vissen net zulke goede resultaten oplevert. Keuze genoeg zou ik zeggen.
Als aas staat momenteel het blokje kaas nog veruit bovenaan. Dobbelsteengrote blokjes. Waar je ook komt, barbeel is er verzot op. Het is ongelofelijk wat een vangkracht dit kleine stukje zuivel heeft. Daarnaast zijn maden, pellets, maïs, lunchworst en boilies ook goed inzetbaar. Voeren is niet echt nodig. En mocht je net als ik ook denken dat je niet zonder voer kunt, dan zijn bovengenoemde aassoorten uiteraard ook te voeren. Ik kan het niet genoeg zeggen, barbelen is de ultieme inheemse vissport, althans voor mij.

Nog één laatste waarschuwing…..eenmaal een barbeel gevangen, dan ben je ook meteen besmet met het barbeelvirus. Dit virus spreid zich momenteel als een olievlek over Nederland. Een remedie is er nog steeds niet tegen gevonden….of eigenlijk wel…gewoon doorvissen en genieten van deze gigantische sterke spierbundel, die het vissen tot topsport maakt.

Dringend verzoek van alle huidige barbeelliefhebbers; bewaar een barbeel nooit in een leefnet. Deze vissoort is daarvoor niet geschikt. Hij staat ook nog steeds op de rode lijst! Gun de barbeel na zijn prachtige gevecht ook de tijd om goed te herstellen. Laat hem nooit op zijn rug wegdrijven. Gun de vis en ook jezelf de tijd, ook al duurt het soms 10 minuten. Ook hiervoor geldt, als je er één gevangen hebt snap je ook veel beter wat wij hiermee bedoelen. Laat een barbeel na de dril even bekomen in je schepnet, onder water. Laat de vis niet te lang en onnodig op de kant. Leg alles van te voren klaar zodat meten en fotograferen niet te lang duurt.

Voor vragen kun je altijd bij mij terecht. Ook een bezoek aan mijn website zal veel duidelijk maken. Neem de tijd daarvoor, doe je huiswerk. Op het Nationaal HengelSportForum van Visserslatijn Nederland zijn diverse barbeelfanaten actief, op het web diverse goede barbeelsites. Een geslaagde visdag begint altijd thuis…

Frans Vogels is eigenaar/auteur van de website www.barbelen.nl